Ockhamen labana: Osasun-kultura berriez

Galde 37, uda 2022. Inaki Irazabalbeitia.-

Erliaz edo sendiaz ‘minbizia dik’ norbaitez esaten badigu, aldartea mikaztu egiten zaigu eta kezka sortu. Segun eta zein klase minbizi den heriotza ikusten dugu horizontean, mingarria sarritan. Datuek hori diote. Gizonezkoen artean heriotzaeragile nagusia da, % 27aren bueltan, eta emakumezkoen artean bigarren nagusiena, % 19 inguru, handiena zirkulazio-arazoak direlarik.

Datuei erreparatuta ez da, hortaz, harritzekoa minbiziari buruzko datuak sarri agertzea komunikabideetan, tratamenduen aitzinamenduari dagozkienenak bereziki. Maiatzaren bukaeran eta ekainaren hasiera horrelako bi berri indartsu jaso ditugu hedabideen bidez. Batetik, informatu zaigu biriketako minbiziaren tratamenduaren ikuspegi berritzaile batek erdietsi duela tumorea desagertzearen tasa % 6ik % 36,8ra emendatzea. Bestetik, botika berri baten bidezko tratamenduaren lehen faseko entsegu batek erakutsi du linfomak desagertzea lortu dela pazienteen erdian. Gazteei eragiten dien Hodgkin linfoma tratatzeko aurreramendu adierazgarria izatea espero da.

‘Ongi ari gara’ pentsa lezake Berendiak eta arrazoi faltarik ez luke izango. Scientific American aldizkariko apirileko alean berripaper horren osasungaiei buruzko kronista Claudia Wallisen ekarpena leitzean berak eskribitutakoaren bi aspektu erakarri zuten nire interesa duela hainbat aste.

Minbizia tratatzeko botika eta terapia berriez ziharduen eta horiek gizakiongan aplikatzeko baimenez. Onkologo baten ezpainetan hitz hauek jartzen zituen: «duela hamar urte urtean 10 bat izaten ziren (berrikuntzak); orain asteko bat dugu». Boskoiztu ei da tratamendu berrien agerpena. Adi! Horrek ez du esan nahi minbizia laster garaitzeko moduan izango garenik, gehienak urrats txikiak izaten baitira zientziaren aurrerabidearen ia aspektu guztietan bezala. Halaber, minbizi-mota jakin bati lotuta egoten dira. Arma gehiago ditugu duela 10 edo 20 urte baino, asko dago egiteko hala ere.
Bigarren aspektua. Nola perkolatzen dira terapia, botika edo diagnosi-tresna horiek komunitate medikuan zehar? Alegia, jakintza hori guztia iristen al da familia-medikuengana? Nola? Wallisen arabera AEBetan minbizi-kasuen tratamenduaren % 80a familia-medikuen bidez egiten da. Ez ditut gure datuak ezagutzen. Alabaina, kezka hori nire egiten dut. Nola kudea dezake komunitate medikuak informazio-olde hori? Zentro espezializatuek hori egiteko gaitasunik badute. Auzo-kontsulta batean dagoen eta eguneko 30-40 lagun artatu behar dituen familia-medikuak? Nekez arrapostuko nuke.

Terapia edo botika berri horietako proportzio bat garestia da oso, bestalde.

Hori guztia Eusko Jaurlaritzaren Osasun Sailburu Gotzone Sargarduik pantxo-pantxo bota duenean osasun-zerbitzuen aurrean herritarrok kultura-kanbio baten aurrean gaudela, erantsita atentzioa hartzeko tokiz mugitu beharko dugula, akaso, medikuak ez eta erizainak artatuko gaituela eta opor garaian gure ohiko osasun-azpiegitura itxi egin daitekeela. Delako kultura-kanbio horrek itxura onik ez du. Kultura berri horren parte izango dira, noski, Bidasoako ospitalearen kirofanoen edo Tolosaldeko ospitale publikoaren moduko auziak, zeinetan, erabakiak goitik behera hartzen ari diren gizartea eta beren ordezkariak aintzat hartzea ebitatuta.

Susma daiteke benetako aldaketa zerbitzuaren kalitatean egongo dela eta, akaso, horren guztiaren atzean herritarrak zerbitzu publikotik uxatu eta pribaturantz bultzatzea dagoela, hori pagatzerik duena jakina. Osasunarretaren unibertsaltasuna eta ekitatea kolokan daude.

Minbiziaren tratamenduen kasura itzulita, klaru dago lehen mailako arreta ahultzen denean, zailagoa egiten dela gaitzen prebentzioa eta arazoen detekzio goiztiarra. Alferrikakoak izan daitezke botika eta tratamendu miragarri eta berritzaileak gaitza garaiz detektatzen ez bada eta, nago, amildegiaren ertza ez dagoela horren urrun.

Categorized | Miradas, Política

Protagonistas

Montserrat Comas
Juan Gutiérrez
Cristina Monge
Pedro Arrojo Agudo
Iñaki Gabilondo
Ana Valdivia
Dora María Téllez
Pedro Miguel Etxenike
Marta Cabezas
Tomás Arrieta
Maixabel Lasa
Carlos Berzosa
Esteban Beltrán
Lurdes Imaz
Garbiñe Biurrun
Javier Moreno Luzón
Koldo Martinez
Tomás García Azcárate
Lourdes Oñederra
Mikel Reparaz
Virginijus Sinkevicius
Laia Serra
Gerardo Pisarello
Daniel Raventos
Daniel Innerarity
Yayo Herrero
María Eugenia Rodríguez Palop
Carlos Juárez
Helena Taberna
Pablo J. Martínez Osés
Koldo Unceta
Xabier Aierdi
Aitzpea Goenaga
Javier de Lucas
Ander Bergara
Garbiñe Biurrun
Pedro Santisteve
Marina Garcés
Carod Rovira
María Silvestre
Joao Pedro Stédile
Enrique Villareal "El Drogas"
José Luis Rodríguez García
Adela Asúa
Xabier Rubert de Ventós
Catarina Martins
Iñaki Gabilondo
Alberto Acosta
Victoria Camps
Lluís Torrens
Mario Rodríguez Vargas
Mikel Aizpuru
Marta Macho Stadler
Ramón Sáez Valcárcel
Frédéric Lordon
Xabier Vence
Carmen Gisasola
Paco Etxeberria
Cristina Narbona
Juan Calparsoro
Joaquim Bosch
Idoia Estornés
Iñigo Lamarca
Tarana Karim
Txema Urkijo
Dolores Juliano
Yayo Herrero
José Ignacio Lacasta
Gurutz Jáuregui
Silvia Gil
Ramón Barea
Daniel Cohn-Benditt
Ada Colau
José Manuel Naredo
Anna Freixas
Carlos Beristain
Carlos Berzosa
Manuela Carmena
Gloria Flórez Schneider
Paco Etxeberria
Cristina Narbona
Juan Calparsoro
Idoia Estornés
Iñigo Lamarca
Tarana Karim
Txema Urkijo
Dolores Juliano
Yayo Herrero
José Ignacio Lacasta
Gurutz Jáuregui
Silvia Gil
Ramón Barea
Daniel Cohn-Benditt
Ada Colau
José Manuel Naredo
Anna Freixas
Carlos Beristain
Carlos Berzosa
Manuela Carmena
Gloria Flórez Schneider
Sebastião Salgado
Refugiados sirios: Mujer cocinando
"El mal del país" José Blanco
Txema García
Abrazo. Luna a Abdou
Playa del Tarajal, Ceuta
Inmigrantes rescatados por salvamento marítimo
“JAZZ for TWO”, José Horna
“LIKE”. Eduardo Nave
Zutik dirauena
Shushi (Karabakh Garaiko errepublika —Artsakh—, 2020/10/08)
"El instante decisivo" Iñaki Andrés
Eugenia Nobati, Argentina
Debekatutako armak
Shushi (Karabakh Garaiko errepublika —Artsakh—, 2020/19/08).
Fotografía de José Horna
Encaramado a la valla de Ceuta
Antonio Sempere
"Homenage a Marcel Proust" Marisa Gutierrez Cabriada
Txema García
Bonill, Ecuador
Txema García
Txema García
"Lemoniz", Mikel Alonso
"El instante decisivo" Iñaki Andrés
Fotografía de José Horna
Sebastião Salgado
Irene Singer, Argentina
Alfredo Sabat, Argentina
Sueños Rotos
República del Alto Karabakh —Artsakh—, 06/10/2020
Txema García
"Mujeres del Karakorum", Mikel Alonso
"Homenaje a Federico García Lorca" Marisa Gutierrez Cabriada
Cientificos-Volcán
La Palma 2021
Canción de París
Jose Horna.
Sebastião Salgado
“LIKE”. Eduardo Nave
“JAZZ for TWO”, José Horna
Metro de París
Jose Horna.
Porteadoras
Sebastião Salgado
"El origen del mundo" José Blanco
"Mujeres del Karakorum", Mikel Alonso
La larga espera
Shushi (República del Alto Karabakh —Artsakh—, 08/10/2020)

Autores