Galde 44, Udaberria 2024 Primavera. Inaki Irazabalbeitia.-

Lerro hauek irakurlearen eskuetara iristeko unean 3 bat aste faltako dira EAEko legebiltzarrerako hauteskundeak gertatzeko. Ez dut dudarik Osakidetza eta gure osasun-sistema izango direla hauteskunde-kanpainako gai zentraletako bat. Izan ere, gure osasun-sistemaren ajeak agerikoak dira eta herritarren artean kezkarako lehen mailako motiboa da. Ez dira gutxi herritarren kexuak medikuak aurrez aurre atenditzeko dauden luzapenez, anbulatorio hartan edo honetan medikoak ez ordezkatzeaz edo espezialistarengana joateko sarri itxaron behar den denbora luzeaz.

Hauteskundeen emaitzek erabakiko dute zeinek eta, jakina, nola kudeatuko den osasun-sistemarenkrisia. Akaso, Osasunaren Mundu Erakundeak 2023ko udazkenean publikatutako txosten batean egon daitezke konponbiderako ildo batzuk, lehen mailako arretari dagokionez behintzat. Txostenak ‘Lehen mailako osasun-arretaren transformazioa Espainian: egungo desafioak eta aukerak’ du izenburua. Gaian interesa duen irakurleak hemen topa lezake osorik: https://www.who.int/europe/publications/i/item/WHO-EURO-2023-8071-47839-70649.

Lehen mailako osasun-arreta hobetzeko hainbat proposamen egiten dira txostenean. Hurrengo lerroetan proposamenetako batzuk aletuko ditugu. Lau ataletan banatzen dira: gobernantza eta finantzazioa, osasunerako giza baliabideak, zerbitzu-prestazioa eta osasun digitala.

Gobernantza eta finantzazioaren atalean 5 proposamen egiten dira. Nik hiru hauek azpimarratuko nituzke:

• Osasun Ministeritzan lehen mailako arretari lotutako unitate bat antolatzea, zeinak helburutzat izango duen lehen mailako arretaren kalitate-estandarrak aztertzea eta ebaluatzea.
• Lehen mailako arretari dedikatutako baliabide ekonomikok handitzea aintzat hartuta etorkizunean osasun-sistemak izango dituen beharrak.
• Lehen mailako arreta ematen duten osasun-zentroren autonomia eta erabakitzeko ahalmena pausoz pauso emendatzea

Giza baliabideak egokitzearen atalari dagokionez apunte pare bat egingo ditut:

• Lehen mailako arretako profesionalen lan-baldintzak hobetzea, aintzat hartuta lan-karga egokia, egonkortasuna eta malgutasuna izan behar direla oinarria.
• Gradu aurreko hezkuntza lerrokatu behar da zerbitzuak dituen beharrekin eta lehen mailako arretako profesionalen parte hartzea unibertsitate-sisteman handitzea bultzatu behar da.

Zerbitzuak emateko moduari buruz koordinazioa eta elkarlana indartzea behin baino gehiagotan aipatzen bada ere, nire ikuspegitik, profano baten ikuspegitik alegia, burokrazia arintzeari eta eraginkortasunari egiten zaion erreferentzia da interesgarriena, izan ere, lotuta baitago zuzendaritza-ekipoen eta administrazio-langileen prestakuntza egokia bermatzearekin.

Osasun digitalaren esparruan osasun-informazioaren interoperatibitatean egiten da indarra. Azpimarratu egiten da osasun-sistemaren atal guztien artean bermatu behar direla interoperatibitatea eta informazio-trukea; hots, lehen mailako arretaren, bigarren mailako arretaren eta zerbitzu sozialen artean.

Osasunaren Mundu Erakundearen adituek eginiko proposamenok hauteskundeen ondoren gure komunitatea gobernatzera iritsikoa direnek kontuan hartuko dituzten ikustear dago. Espero eta desio dut edonor izanik ere atzen urteotan herritarrok eta osasun-sistemako profesionalek jasan behar izan ditugun agintari prepotente, agintzaile eta harroen eskolakoak ez izatea, hori izango delako aukera bakarra proposamen horiek urak ez eramatekoa.