Ockhamen Labana: Jan kontuez eta apetituaz

Galde 46, Udazkena 2024 Otoño. Inaki Irazabalbeitia.-

Duela 35 bat urte AEBetara lehen eta atzen aldiz joan nintzenean, kalean zebilen pertsona obeso-kopuru handiaz gainera, beste gauza batek harritu ninduen Europatik hara gerturatuta: supermerkatuetan zegoen esne-mota eskaintza izugarri bariatuak. Arasa-lerroa luzeak mota guztietako esnez hornituta! Nekeza gertatzen zitzaidan esne-klase horien guztien artean esne-esnea aurkitzea. Izan ere, gurean osoa, erdigaingabetua eta gaingabetua baino ez ziren artean eskaintzen. Urte batzuren buruan, beste gauza anitzetan bezala, guganaino ailegatu da esne-eskaintza bariatu hori; eta barietatea, ez esnetan bakarrik, gogaigarri izan arte.

Ordurako jakin banekien estatubatuarrak ez zirela oso txukunak jan-kontutan, arreta handirik ez ziotela jartzen jaten zutenari edojatenaren balio nutrizionalei, tripa-zorria akabatzea aski zitzaiela. Horretaz guztiaz akordatu nintzen uda hasiera honetan nire eskuetara ailegatu zenean Scientific American aldizkariaren uztail-abuztuko alea. Hiru artikulutako dosier laburra zekarren ‘Dietaren, osasunaren eta apetituaren zientzia berria’ zuen izenburua. Apetitua piztu zidala ez dut ukatuko.

Sarrerako plater gisa da kontatzen da nola Paul Saladino izeneko influentzer batek, medikoa bera, txekor-hezur bat zerraz mozten duen eta, segidan, hezur-muina gordinik nola jaten duen. Mediku horrek aldarrikatzen du gizakiok ia oso-osorik haragitan oinarritutako dieta bati jarraitu behar diogula eta landareak bazter laga behar ditugula. Bera eta beste makina bat elementuk aldarrikatzenari dira sare sozialen bidez gure arbasoek dieta ia osorik karniboroa izan dutela eta, horrexegatik, gerok ere haragia baino ez dugula jan behar. Artikuluak errepasoa egiten dio hominidoon jateko ohituren historiari tradizioaren argudioa desmuntatzeko asmoarekin. Zientzia eta teknologiaren aurrerapenak atzen 15-20 urteotan datu berri asko eman ditu hominidoon dietaren diakroniaz. Irudia ezaguna da, hala ere: gizakiok ahal izan duguna jan dugu beti, hots,denetarik apur bat.

Puntu honetara heldutabeste dieta batzuk etorri zitzaizkidan gogora; beganismoa bereziki. Izan ere, Saladino horrenak zentzu izpirik ez du eta beganismoak antzeko parezido. Udan honetan bertan lagun batek komentatu dit segapotoan alarma bat jarrita duela, astean behin jotzen duena, abisatzeko bere alaba beganoak osagai nutrizionanalak hartu behar dituela. Dieta naturala gero! Beti pentsatu izan dut dieta beganoa lehen munduko pijo aberatsen posea baino ez dela, bizitza-filosofiaz hornitzen badute ere.

Bigarren platerak obesitatea eta osasuna ditu aztergai. Ikuspegi berritzaile baten berri ematen du. Izan ere, obesitatea beti lotu da osasun txarrarekin, osasun-arazoekin eta hilkortasun-tasarekin. Bada munduko auzi guztietan legez, dena ez da zuria edo beltza obesitatearen alorrean. Badira pertsona obesoen artean egoerak ez diena eragiten beraien sistema kardiobaskular edo metabolikoari, hots, pisu hartuta ere osasuntsu irauten dute.

Azken burukoakpisua galtzeko botika berriek nola egiten duten lan esplikatzen du, hots, nola moldatzen dituzten garunaren apetituaren zentroak jasotzen dituen seinaleak. Etsenplu gisa Ozempic botika famatua jartzen du. Botikaren printzipio aktiboasemaglutida konposatu kimikoa da. Molekula horren egitura kimikoa GLP-1 hormonaren oso antzekoa denez, honen lana mimetizatzen du. Urdailean janaria sartzen denean urdailak GLP-1 hormona jariarazten du, odolean sartzen dena nerbio bagorajoateko. Nerbio bagoak garuneraino garraiatzen du eta garuneko hainbat hartzailetan kokatzen da. Hori pasatzean apetitua kentzeko seinaleak igortzen dira, ondorioa izanik pertsonak aseta dagoela sentitzen duela.Semagutidaez da hormona bezain azkar degradatzen eta denbora luzeagoz irauten du gorputzean, jendeari ase dela sentiarazten. Hortaz, apetitua denbora luzeagoz lo egotea erdiesten da.

On egin!

Categorized | Miradas

Protagonistas

Cristina Garaizabal
María Fuster
Ander Goiatxe
Unai Sordo
Montserrat Comas
Juan Gutiérrez
Cristina Monge
Pedro Arrojo Agudo
Iñaki Gabilondo
Ana Valdivia
Dora María Téllez
Hugo Vezzetti
Pedro Miguel Etxenike
Marta Cabezas
Tomás Arrieta
Maixabel Lasa
Carlos Berzosa
Esteban Beltrán
Lurdes Imaz
Garbiñe Biurrun
Javier Moreno Luzón
Koldo Martinez
Tomás García Azcárate
Lourdes Oñederra
Mikel Reparaz
Virginijus Sinkevicius
Laia Serra
Gerardo Pisarello
Daniel Raventos
Daniel Innerarity
Yayo Herrero
María Eugenia Rodríguez Palop
Carlos Juárez
Helena Taberna
Pablo J. Martínez Osés
Koldo Unceta
Xabier Aierdi
Aitzpea Goenaga
Javier de Lucas
Ander Bergara
Garbiñe Biurrun
Pedro Santisteve
Marina Garcés
Carod Rovira
María Silvestre
Joao Pedro Stédile
Enrique Villareal "El Drogas"
José Luis Rodríguez García
Adela Asúa
Xabier Rubert de Ventós
Catarina Martins
Iñaki Gabilondo
Alberto Acosta
Victoria Camps
Lluís Torrens
Mario Rodríguez Vargas
Mikel Aizpuru
Marta Macho Stadler
Ramón Sáez Valcárcel
Frédéric Lordon
Xabier Vence
Carmen Gisasola
Paco Etxeberria
Cristina Narbona
Juan Calparsoro
Joaquim Bosch
Idoia Estornés
Iñigo Lamarca
Tarana Karim
Txema Urkijo
Dolores Juliano
Yayo Herrero
José Ignacio Lacasta
Gurutz Jáuregui
Silvia Gil
Ramón Barea
Daniel Cohn-Benditt
Ada Colau
José Manuel Naredo
Anna Freixas
Carlos Beristain
Carlos Berzosa
Manuela Carmena
Gloria Flórez Schneider
Paco Etxeberria
Cristina Narbona
Juan Calparsoro
Idoia Estornés
Iñigo Lamarca
Tarana Karim
Txema Urkijo
Dolores Juliano
Yayo Herrero
José Ignacio Lacasta
Gurutz Jáuregui
Silvia Gil
Ramón Barea
Daniel Cohn-Benditt
Ada Colau
José Manuel Naredo
Anna Freixas
Carlos Beristain
Carlos Berzosa
Manuela Carmena
Gloria Flórez Schneider
Cristina Garaizabal
María Fuster
Ander Goiatxe
Unai Sordo
Montserrat Comas
Juan Gutiérrez
Cristina Monge
Pedro Arrojo Agudo
Iñaki Gabilondo
Ana Valdivia
Dora María Téllez
Hugo Vezzetti
Pedro Miguel Etxenike
Marta Cabezas
Tomás Arrieta
Maixabel Lasa
Carlos Berzosa
Esteban Beltrán
Lurdes Imaz
Garbiñe Biurrun
Javier Moreno Luzón
Koldo Martinez
Tomás García Azcárate
Lourdes Oñederra
Mikel Reparaz
Virginijus Sinkevicius
Laia Serra
Gerardo Pisarello
Daniel Raventos
Daniel Innerarity
Yayo Herrero
María Eugenia Rodríguez Palop
Carlos Juárez
Helena Taberna
Pablo J. Martínez Osés
Koldo Unceta
Xabier Aierdi
Aitzpea Goenaga
Javier de Lucas
Ander Bergara
Garbiñe Biurrun
Pedro Santisteve
Marina Garcés
Carod Rovira
María Silvestre
Joao Pedro Stédile
Enrique Villareal "El Drogas"
José Luis Rodríguez García
Adela Asúa
Xabier Rubert de Ventós
Catarina Martins
Iñaki Gabilondo
Alberto Acosta
Victoria Camps
Lluís Torrens
Mario Rodríguez Vargas
Mikel Aizpuru
Marta Macho Stadler
Ramón Sáez Valcárcel
Frédéric Lordon
Xabier Vence
Carmen Gisasola
Paco Etxeberria
Cristina Narbona
Juan Calparsoro
Joaquim Bosch
Idoia Estornés
Iñigo Lamarca
Tarana Karim
Txema Urkijo
Dolores Juliano
Yayo Herrero
José Ignacio Lacasta
Gurutz Jáuregui
Silvia Gil
Ramón Barea
Daniel Cohn-Benditt
Ada Colau
José Manuel Naredo
Anna Freixas
Carlos Beristain
Carlos Berzosa
Manuela Carmena
Gloria Flórez Schneider
Paco Etxeberria
Cristina Narbona
Juan Calparsoro
Idoia Estornés
Iñigo Lamarca
Tarana Karim
Txema Urkijo
Dolores Juliano
Yayo Herrero
José Ignacio Lacasta
Gurutz Jáuregui
Silvia Gil
Ramón Barea
Daniel Cohn-Benditt
Ada Colau
José Manuel Naredo
Anna Freixas
Carlos Beristain
Carlos Berzosa
Manuela Carmena
Gloria Flórez Schneider
Montserrat Comas
Juan Gutiérrez
Cristina Monge
Pedro Arrojo Agudo
Iñaki Gabilondo
Ana Valdivia
Dora María Téllez
Pedro Miguel Etxenike
Marta Cabezas
Tomás Arrieta
Maixabel Lasa
Carlos Berzosa
Esteban Beltrán
Lurdes Imaz
Garbiñe Biurrun
Javier Moreno Luzón
Koldo Martinez
Tomás García Azcárate
Lourdes Oñederra
Mikel Reparaz
Virginijus Sinkevicius
Laia Serra
Gerardo Pisarello
Daniel Raventos
Daniel Innerarity
Yayo Herrero
María Eugenia Rodríguez Palop
Carlos Juárez
Helena Taberna
Pablo J. Martínez Osés
Koldo Unceta
Xabier Aierdi
Aitzpea Goenaga
Javier de Lucas
Ander Bergara
Garbiñe Biurrun
Pedro Santisteve
Marina Garcés
Carod Rovira
María Silvestre
Joao Pedro Stédile
Enrique Villareal "El Drogas"
José Luis Rodríguez García
Adela Asúa
Xabier Rubert de Ventós
Catarina Martins
Iñaki Gabilondo
Alberto Acosta
Victoria Camps
Lluís Torrens
Mario Rodríguez Vargas
Mikel Aizpuru
Marta Macho Stadler
Ramón Sáez Valcárcel
Frédéric Lordon
Xabier Vence
Carmen Gisasola
Paco Etxeberria
Cristina Narbona
Juan Calparsoro
Joaquim Bosch
Idoia Estornés
Iñigo Lamarca
Tarana Karim
Txema Urkijo
Dolores Juliano
Yayo Herrero
José Ignacio Lacasta
Gurutz Jáuregui
Silvia Gil
Ramón Barea
Daniel Cohn-Benditt
Ada Colau
José Manuel Naredo
Anna Freixas
Carlos Beristain
Carlos Berzosa
Manuela Carmena
Gloria Flórez Schneider
Paco Etxeberria
Cristina Narbona
Juan Calparsoro
Idoia Estornés
Iñigo Lamarca
Tarana Karim
Txema Urkijo
Dolores Juliano
Yayo Herrero
José Ignacio Lacasta
Gurutz Jáuregui
Silvia Gil
Ramón Barea
Daniel Cohn-Benditt
Ada Colau
José Manuel Naredo
Anna Freixas
Carlos Beristain
Carlos Berzosa
Manuela Carmena
Gloria Flórez Schneider
“LIKE”. Eduardo Nave
“JAZZ for TWO”, José Horna
Txema García
"El instante decisivo" Iñaki Andrés
Fotografía de José Horna
Irene Singer, Argentina
Sebastião Salgado
"Mujeres del Karakorum", Mikel Alonso
Sueños Rotos
República del Alto Karabakh —Artsakh—, 06/10/2020
Eugenia Nobati, Argentina
“LIKE”. Eduardo Nave
Sebastião Salgado
Sebastião Salgado
"Mujeres del Karakorum", Mikel Alonso
Zutik dirauena
Shushi (Karabakh Garaiko errepublika —Artsakh—, 2020/10/08)
Sebastião Salgado
"El origen del mundo" José Blanco
Debekatutako armak
Shushi (Karabakh Garaiko errepublika —Artsakh—, 2020/19/08).
La larga espera
Shushi (República del Alto Karabakh —Artsakh—, 08/10/2020)
"El instante decisivo" Iñaki Andrés
Alfredo Sabat, Argentina
Txema García
"El mal del país" José Blanco
"Homenage a Marcel Proust" Marisa Gutierrez Cabriada
Fotografía de José Horna
“JAZZ for TWO”, José Horna
Abrazo. Luna a Abdou
Playa del Tarajal, Ceuta
Porteadoras
Cientificos-Volcán
La Palma 2021
Encaramado a la valla de Ceuta
Antonio Sempere
Metro de París
Jose Horna.
Txema García
Txema García
Inmigrantes rescatados por salvamento marítimo
Refugiados sirios: Mujer cocinando
"Homenaje a Federico García Lorca" Marisa Gutierrez Cabriada
Bonill, Ecuador
Txema García
Canción de París
Jose Horna.
"Lemoniz", Mikel Alonso

Autores