Galde 47. Negua 2024 Invierno. Lourdes Oñederra.-
ezin dut ulertu nola esan diezazuketen –zuk galdetu gabe– zarena baino zaharrago dirudizula; ezin dut ulertu nola jar dakiokeen Behia izena okel platerak espezialitate dituen jatetxe bati; ezin dut ulertu nola izan daitekeen La mafia se sienta a tu mesa jatetxe kate baten izena; ezin dut ulertu nola jar daitekeen txerrikume polit baten irudia urdaitegiaren atean; ezin dut ulertu gure zenbat eta zenbat herrikidek musutruk eman dion Ezker Abertzaleari erabateko konfiantza, gratis et amore, amodioz egin balute bezala urte luzez egin zutena; ezin dut ulertu liburudenda eta liburutegiei ETAren sortzaile edo laguntzaileen izenak ematea; ezin dut ulertu zergatik gertatzen zaigun gizakioi errazago etengabe hitz egitea pentsatzea baino, isilik eta lasai pentsatzea baino; ezin dut ulertu nola normala iruditzen zaigun politikariek nahikoa ez deskantsatzea; ezin dut ulertu nola gelditu den hainbeste jende Estatu Batuetan boturik eman gabe Trump aspalditik eta ondo ezagutu arren; ezin dut ulertu nola hainbestek nahiago duen besterengan inbidia eragin maitasuna baino; ezin dut ulertu nola, zahartu ahala, txatxuago bihurtzen garen eskuzabal baino; ezin dut ulertu nondik azaldu diren gure kaleetan hainbeste, eta hainbeste, eta hainbeste saltoki manikurak egiteko, oinetako azkazalak margotzeko (benetan!); ezin dut ulertu nola dagoen hainbeste jende, eskaparate bihurtutako ileapaindegietan, kaletik doanari bere burua erakusteko prest –tximak bustita, edo erdi margotuta, edo burua zilarrezko paperaz geruzaka estalita–; ezin dut ulertu zergatik hauzo berrietako etxe berrietako gehienetan ezin den landarerik zintzilikatu balkoi eta leihoetatik; ezin dut ulertu hizkuntza pertsonon nortasunaren osagai (ia) sakratutzat hartzen duten askok nola bultzatzen duten haurtxoak–ama hizkuntza bestea izanda ere– eskolatze lehen urteetatik euskaran murgiltzea guztiz; ezin dut ulertu hainbestek aulki-uhala ez lotzea auto eta autobusetan, istripuak posible direla jakinda ere; ezin dut ulertu zergatik ez diegun euskaldun berriei erakusten “tz” ondo ahoskatzen, nor-nori-nork paradigmaren lehenaldia baino askoz-askoz errazago denean hori lortzea; ezin dut ulertu zer egiten duen nire Ricardo Darín mirestuak banku inportante baten publizitatea egiten (idolorik gabe ari naiz gelditzen); ezin dut ulertu ez egotea agintaririk munduan drogak legeztatu eta dagokion zergak ordaintzea aldarrikatzen duenik; ezin dut ulertu feminismoaren izenean batzuek (askok?) sexu harremanak maila fisikoan bakarrik gauzatzea “bekatutzat” hartzea, gure gaztetako mojek bezalaxe; ezin dut ulertu nola dagoen jendea denda txikiak ixtea pena ematen diona, internetez edo bestela saltegi handietan erosten duen bitartean; ezin dut ulertu den-dena txartelekin ordaindu nahi izatea, nahiz bankuen amoraltasunaz kexuka ibili; ezin dut ulertu nola dagoen hainbeste jende zalantzarik gabe hitz egiten duena bizi dugunabezain errealitate konplexuaz; ezin dut ulertu nola ia erabat utzi diogun elkarri deitzeari, ahotsak entzuteari, mezu idatzi eta marrazki ergelen mesedetan; ezin dut ulertu nola gobernu nazionalistei hainbeste kostatzen zaien erakundeak Araban edukitzea edo zergatik dagoen hainbesterainoko konkurrentzia Euskadiko hiru probintzien artean; ezin dut ulertu gizakion zaletasuna, beharrezko ez denean ere, egitura hierarkikoetan itsu-itsu agintari-menpeko eskemari amore emateko; ezin dut ulertu nola egonkortu den, hotz egiten duenean ere, tabernetako terrazetan egoteko ohitura; ezin dut ulertu bere zakurrak egindako kaka plastikozko xorroan bildu eta bertan uzten duena jaso gabe; ezin dut ulertu zergatik zakurrarekin haserratzen diren jabe batzuk, uhalik gabe eraman eta zakurra errepidera ateratzen bada; ezin dut ulertu zer presa duen edonork eta beti semaforo gorriaren aurrean; ezin dut ulertu goizean goiz itsasertzetik edo basoan zehar aurikularrak jarrita ibiltzea; ezin dut ulertu zergatik zaigun hain-hain zaila barkamena eskatzea. Oharra: “ezin dut ulertu” baliabide erretorikotzat hartu, mesedez; aurreko lerroetako zehar-galdera zenbaiten arrazoi batzuen susmoa bederenbadut.
